Tác hại của ánh sáng xanh đối với mắt và cơ thể

Một bước sóng trong khoảng từ 300 đến 400nm có thể xuyên qua giác mạc và được hấp thụ bởi mống mắt hoặc con ngươi. Bước sóng của ánh sáng xanh nằm trong khoảng 380nm – 495nm cực kì có hại cho mắt người.

Vì bước sóng của loại ánh sáng này ngắn nên tiêu điểm ảnh truyền đến mắt không nằm ở trung tâm võng mạc mà nằm ở phía trước võng mạc, do đó thời gian tiếp xúc lâu với ánh sáng nguy hại gây suy giảm thị lực, làm mắt mệt mỏi, khó tập trung.

Tiếp xúc lâu dài với ánh sáng từ điện thoại, máy tính, tivi… sẽ khiến mắt mệt mỏi, quá tải, theo thời gian mắt dần suy yếu, nếu không được nghỉ ngơi cũng như có biện pháp chăm sóc bảo vệ mắt phù hợp, mọi người có thể gặp phải các bệnh mắt nguy hiểm. Dưới đây là những bệnh về mắt có thể gặp phải nếu tiếp xúc lâu dài với loại ánh sáng nguy hại này:

Hội chứng thị giác màn hình

Đây là căn bệnh phổ biến nhất liên quan đến nghề nghiệp, lối sống của con người trong xã hội hiện đại, vì phải tiếp xúc quá nhiều với các thiết bị phát ra ánh sáng nguy hiểm. Hội chứng thị giác màn hình do tác hại của ánh sáng xanh không phải là một bệnh cụ thể. Nó bao gồm nhiều vấn đề khó chịu căng thẳng và mệt mỏi ở mắt.

Các triệu chứng thường gặp của hội chứng thị giác màn hình là: mắt nhìn xa bị mờ, khô rát mắt, nhức mắt, căng mắt, kích thích mắt, nhìn đôi, mắt khó tập trung, đau đầu, đau cổ, mệt mỏi. Nghiên cứu đăng tải trên trang thông tin sức khỏe WebMD cho thấy rằng từ 50% đến 90% những người làm việc trên màn hình máy tính sẽ gặp phải một số hoặc toàn bộ các triệu chứng trên.

Đáng nói, rất nhiều người đã và đang mắc hội chứng thị giác màn hình nhưng không hề biết và cũng không chịu tìm đến phương pháp hỗ trợ cải thiện hoặc có nhưng chưa đúng cách. Đó là nguyên nhân khiến mắt lão hóa sớm dù người bệnh còn đang trong độ tuổi thanh thiếu niên.

Tổn thương võng mạc và giác mạc

Tế bào biểu mô sắc tố võng mạc (RPE) là lớp tế bào duy nhất tiếp xúc với các tế bào thần kinh thị giác, đảm nhiệm việc nuôi dưỡng các tế bào thị giác, đặc biệt là tại vùng hố trung tâm hoàng điểm (điểm vàng).

Khi ánh sáng xanh đi qua thấu kính của mắt đến võng mạc nó sẽ gây tổn thương quang hóa võng mạc, giết chết các tế bào võng mạc mắt, từ đó khiến tế bào thị giác không được cung cấp chất dinh dưỡng, lâu dần gây thoái hóa võng mạc, thoái hóa hoàng điểm.

Đây là bệnh lý phổ biến, chiếm tỉ lệ cao và chính là “thủ phạm” gây mù lòa phổ biến nhất. Bệnh thường tiến triển từ từ và làm mất thị lực không hồi phục.

Tại Việt Nam, trung bình mỗi người hiện sử dụng màn hình các thiết bị điện tử một ngày gần 10 giờ (dùng máy tính bảng 5 giờ 10 phút, điện thoại 2 giờ 40 phút, xem tivi 2 giờ). Thực trạng này đang càng khiến các bệnh lý nguy hiểm ở mắt đang ngày càng trẻ hóa, đây là hậu quả của việc thường xuyên tiếp xúc ánh sáng nguy hại.

Gián đoạn nhịp sinh học và có nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm

Ánh sáng nhân tạo là một chất kích thích trong nhịp sinh học của cơ thể con người. Tiếp xúc quá nhiều với loại ánh sáng này vào ban đêm có thể làm giảm sản xuất hormone melatonin, hormone điều chỉnh chu kỳ giấc ngủ của một người.

Thông thường, cơ thể sản xuất hormone melatonin với số lượng nhỏ vào ban ngày, sau đó tăng số lượng vào ban đêm, vài giờ trước khi đi ngủ và đạt đến đỉnh điểm vào nửa đêm.

Việc tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng nhân tạo vào ban đêm có thể khiến lịch trình giấc ngủ của một người bị trì hoãn, gây mất ngủ, ngủ không yên giấc.

Đặc biệt, khi con người tiếp xúc với nguồn bức xạ của ánh sáng xanh nguy hại còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ không chỉ làm thoái hóa sớm đôi mắt, phá vỡ nhịp sinh học trong cơ thể (chu kỳ giấc ngủ và thời gian tỉnh táo), mà còn là nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như ung thư, bệnh tim mạch, tiểu đường, béo phì…

Một nghiên cứu của Đại học Harvard (Mỹ) chỉ ra mối quan hệ chặt chẽ giữa nguy cơ mắc ung thư vú và tình trạng tiếp xúc nhiều với ánh sáng nhân tạo mà mắt thường xuyên phải tiếp xúc. Ngoài ra, việc tiếp xúc nhiều với ánh sáng nhân tạo còn thúc đẩy quá trình oxy hóa, khiến da sạm màu, hình thành các nếp nhăn, và mất đi độ đàn hồi tự nhiên của làn da.

Cách để bảo vệ mắt trước ánh sáng xanh

Cuộc sống hiện đại khiến phần đông mọi người không thể tách rời các thiết bị điện tử, do đó để mắt luôn khỏe và làm việc hiệu quả cần có biện pháp bảo vệ, nuôi dưỡng, chăm sóc mắt lâu dài từ sớm để mắt sáng khỏe, không cản trở công việc cũng như sinh hoạt.

1. Cung cấp dưỡng chất chuyên biệt cho mắt

Nghiên cứu của ĐH Y khoa hàng đầu Hoa Kỳ – Johns Hopkins cho thấy, dưới tác động của ánh sáng xanh nguy hại, có đến 46% tế bào biểu mô sắc tố võng mạc bị tổn thương (chết).

Tuy nhiên, nghiên cứu lại phát hiện ra tinh chất Broccophane (hiện có trong Wit, bán tại thị trường Việt Nam) có khả năng bảo vệ tế bào biểu mô sắc tố võng mạc một cách hiệu quả, theo đó nhóm có sử dụng Broccophane tỷ lệ chết của tế bào biểu mô sắc tố võng mạc chỉ ở mức 26% (p<0.01), từ đó làm giảm rõ rệt các triệu chứng căng mắt, đau mắt, nhức mắt khi sử dụng các thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại, Ipad…

Theo các nhà khoa học ưu điểm của Broccophane giúp tăng Thioredoxin – loại protein phân tử nhỏ, có khả năng giúp bảo vệ võng mạc và thủy tinh thể.

2. Không nhìn màn hình điện thoại, máy tính quá lâu

Theo khuyến cáo của tổ chức Y tế thế giới (WHO), chỉ cần sử dụng các thiết bị công nghệ (bao gồm máy tính, điện thoại, máy tính bảng….) từ 3 giờ/ngày sẽ làm tăng nguy cơ suy giảm thị lực và dễ mắc các bệnh nguy hiểm về mắt. Làm việc không ngừng nghỉ với máy tính trong hơn 4 giờ có liên quan đến chứng mỏi mắt, khô, đau nhức mắt.

Do đó trong quá trình làm việc, mắt cần được có thời gian “giải lao” nếu không sẽ quá tải và “đình công” bất cứ lúc nào. Lời khuyên của các chuyên gia nhãn khoa là cứ sau 20 phút xem máy tính, điện thoại hãy nhìn vào khoảng cách khoảng 20 feet (6 mét) trong 20 giây để cho mắt bạn có cơ hội tập trung lại.

Không nên dành toàn bộ thời gian để ở trong nhà hoặc không gian hẹp, việc tiếp xúc với các sự vật đa dạng và có cơ hội nhìn ở khoảng cách xa sẽ giúp mắt điều tiết dễ dàng hơn.

3. Điều chỉnh độ phân giải và độ sáng màn hình

Ánh sáng trên màn hình máy tính có thể gây mỏi, lóa mắt. Hãy cân nhắc việc cài đặt màn hình chống lóa trên máy tính.

Nếu bạn đeo kính, hãy mua tròng kính có lớp phủ chống phản xạ (AR). Lớp phủ AR làm giảm độ chói bằng cách giảm thiểu lượng ánh sáng phản xạ giúp mắt không bị chói khi làm việc.

Bên cạnh đó, nên sử dụng cỡ chữ lớn khi soạn thảo văn bản, độ tương phản nền trắng – chữ đen là tối ưu cho mắt, thích hợp cho việc đọc cũng như soạn thảo văn bản.

Thường xuyên lau bụi bẩn trên màn hình để tăng độ sắc nét của chữ, nên sử dụng miếng dán màn hình và thay đi khi miếng dán cũ để đảm bảo màn hình không bị xước và giữ được độ nét.

Hiện nay, để giảm tác hại của loại ánh sáng này trên điện thoại thông minh, nhiều nhà sản xuất đã tích hợp khả năng điều chỉnh độ sáng màn hình vào ban đêm, chế độ lọc ánh sáng xanh. Người dùng có thể bật các tính năng này để hạn chế một phần tác hại của loại ánh sáng này đến mắt.

4. Sử dụng bộ lọc ánh sáng xanh

Nếu là người làm việc hằng ngày với máy tính, bạn nên sử dụng tấm phim chống chói cho màn hình làm việc. Có nhiều bộ lọc ánh sáng xanh trên màn hình laptop, có thể dán trực tiếp hoặc lắp thêm lên phía trước màn hình.

Hiện nay các phần mềm giảm bớt tác hại ánh sáng xanh cũng khá phổ biến, một số ứng dụng mọi người có thể tham khảo cài đặt như: F.lux trên máy tính, Twilight trên các thiết bị Android và Night Shift trên các thiết bị IOS.

5. Bổ sung vitamin và khoáng chất

Để luôn khỏe mạnh, hoạt động tốt và tăng khả năng chống chọi với những tác động từ bên ngoài, mắt cần được bổ sung các vitamin và khoáng chất thiết yếu.

Các loại vitamin tốt cho mắt gồm: A, E, C, B6, B9, B12, giúp nuôi dưỡng giác mạc, chống oxy hóa và gốc tự do, bảo vệ tế bào võng mạc, hình thành collagen, giảm viêm,… Từ đó giúp mắt sáng khỏe và duy trình chứng năng hoạt động.

Hai dưỡng chất quan trọng với mắt là Lutein và Zeaxanthin, các nghiên cứu dịch tễ học đã cho thấy sử dụng hai chất này thông qua các loại thực phẩm có liên hệ với việc giảm nguy cơ mắc bệnh thoái hóa mắt.

Lutein và Zeaxanthin có nhiều trong thực phẩm có màu vàng, đỏ và xanh đậm, mọi người có thể sử dụng hằng ngày trong các bữa ăn hoặc món tráng miệng để cung cấp dinh dưỡng cho mắt.